Geschreven door Peter van den Boogaard, advocaat bij ESQ Advocaten
Terwijl andere sectoren geheel plat liggen, wordt in de bouw nog zo veel mogelijk doorgewerkt. Dat is maar goed ook, want de bouw is recentelijk al hard geraakt door de problematiek rond stikstof en PFAS. Maar: volledig doorwerken kan eigenlijk ook niet meer in deze tijd en het valt niet uit te sluiten dat er voor u nog meer beperkende maatregelen zullen gaan volgen. Hoe kunt u als aannemer, onderaannemer of toeleverancier omgaan met de serieuze gevolgen die het coronavirus met zich mee brengt?
De Nederlandse overheid adviseert momenteel aan werknemers om zo veel mogelijk thuis te werken. Een bouwproject zonder bouwers op het terrein is echter ondenkbaar. Wanneer een aannemer besluit om geen risico te nemen en zijn werknemers thuis te laten kan de bouw vertraging oplopen of zelfs volledig stilvallen. Dit kost geld, maar wie krijgt daarvan de rekening, en wat kunt u verder nog doen?
Zorgplicht en financiële tegemoetkomingen
Als werkgever heeft u een belangrijke zorgplicht, niet alleen voor uw eigen werknemers, maar ook voor alle partijen die onder uw verantwoordelijkheid op de bouwplaats aan het werk zijn, zoals zzp’ers en onderaannemers. Het niet voldoende nemen van voorzorgsmaatregelen kan leiden tot:
- aansprakelijkheid van uw bedrijf jegens personen die onder uw verantwoordelijkheid aan het werk zijn en ziek worden;
- uitval van werknemers/ zzp’ers/onderaannemers waardoor projecten kunnen stagneren.
Zorg er dus voor dat u voldoende voorzorgsmaatregelen neemt voor alle partijen die onder uw verantwoordelijkheid werkzaam zijn, waarbij de richtlijnen van het RIVM als uitgangspunt gelden.
Mocht uw bedrijf toch geheel of gedeeltelijk stilvallen, dan is het van belang daar tijdig op in te spelen om liquiditeitsproblemen te voorkomen. De overheid heeft al diverse maatregelen getroffen:
- Het Noodfonds Overbrugging Werkgelegenheid;
- Speciale maatregelen de overheid heeft getroffen om bedrijven overeind te houden, zoals borgstelling door de overheid bij verruiming van bancaire kredieten en uitstelmogelijkheden voor de betaling van belastingschulden.
Indien de overheidsmaatregelen voor uw bedrijf onvoldoende zijn, laat u zich dan tijdig adviseren over mogelijkheden en risico’s in het zicht van een faillissement.
Nieuwe projecten: maak maatwerkafspraken
Bij het aangaan van nieuwe contracten is het op dit moment verstandig maatwerkafspraken te maken over de bouwtermijn en de prijs van het werk. Mocht er onverhoopt toch bijvoorbeeld een lock-down of andere verregaande beperkingen worden opgelegd dan is het mogelijk dat de bouwsector geheel stil komt te liggen, personeel maar beperkt kan worden ingezet of bouwproducten niet meer verkrijgbaar zijn of sterk in prijs stijgen. Als zulke situaties zich voordoen leidt dat tot forse extra kosten voor u als bouwondernemer, die u zoveel mogelijk moet proberen te voorkomen.
Daarvoor kunnen in het contract clausules worden ingebouwd:
- Voor wat betreft de bouwtermijn is de eenvoudigste oplossing een planning met uw opdrachtgever af te spreken (en dus geen fatale opleverdatum die bij overschrijding leidt tot een boete/korting);
- Het is op dit moment moeilijk om een vaste prijs af te geven voor een werk. Hiervoor kan een speciale ‘coronaclausule’ worden opgesteld. Deze clausule kan bijvoorbeeld worden gekoppeld aan een open begroting. Dit betekent dat op een later moment een nacalculatie plaatsvindt en de werkelijke kosten worden afgezet tegen de begrote kosten;
- Denk er ook aan dat werkzaamheden als gevolg van het coronavirus minder effectief kunnen worden uitgevoerd dan normaal, bijvoorbeeld door ploegenwerk, ‘hygiënische stops’ of beperkingen in de toeleveringen. Dat moet u als opdrachtnemer in de prijsbepaling meenemen;
Bestaande projecten
Mogelijkheden voor termijnverlenging, bijbetaling en overleg met de opdrachtgever:
Projecten die in uitvoering zijn dreigen nu als gevolg van het coronavirus stil te vallen en/of uit te lopen. Dit komt omdat bijvoorbeeld in ploegen wordt gewerkt of personeelsleden uitvallen, of dat materialen niet meer verkrijgbaar zijn. Ook kunnen de prijzen van producten stijgen. Ik onderscheid een aantal situaties:
- Als met goede voorzorgsmaatregelen doorwerken mogelijk is, bestaat er in principe geen recht op termijnverlenging (of vergoeding van extra bouwplaatskosten). Het personeel mag immers werken, áls de richtlijnen van het RIVM maar nageleefd worden en passende maatregelen worden getroffen.
- Maar als de overheid een lock-down afkondigt wordt het werken absoluut verhinderd. Dat geeft (voor contracten die zijn gesloten voordat het coronavirus in Nederland tot beperkingen leidde) in beginsel een recht op termijnverlenging en bijbetaling voor de duur van de lock-down zelf, inclusief een redelijke opstartperiode erna.
- Indien je een aanneemovereenkomst hebt gesloten zonder specifieke algemene voorwaarden geldt de wet als vangnet. Deze kent met artikel 6:75 BW (over overmacht), artikel 6:248 BW (over aanvulling of beperking van het contract op grond van de redelijkheid en billijkheid), artikel 7:753 BW (over kostenverhogende omstandigheden) en artikel 6:258 BW (over onvoorziene omstandigheden) juridische ingangen waarop een beroep kan worden gedaan in geval van een complete lock-down;
- Het is voor u hoe dan ook verstandig om mogelijke vertragingen en prijsstijgingen zo snel mogelijk aan te kondigen (te waarschuwen) en daarover in overleg te gaan met uw opdrachtgever.
Tot slot
Hoe u het ook keert of draait, de coronacrisis raakt u als (onder)aannemer. Daar kunt ú wat aan doen en daar kunnen wij mét u wat aan doen. Mocht u tegen juridische struikelblokken aanlopen, neem dan vooral contact met ons op via 0162 – 523 033!
